فهرست این مقاله
برای مبارزه با چاقی از اینجا شروع کن! تقریبا می‌توان گفت امروزه اکثر افراد با چاقی سروکار دارند. بیماری چاقی مسئله مهمی است که علاوه بر ظاهری ناخوشایند، بیماری‌های مختلفی را نیز با خود به همراه دارد. برخی از ما ممکن است با اضافه وزن و معضلات آن کنار بیایم و برخی هم مبارزه کنیم. اما به طور کلی خودتان هم خوب می‌‌دانید که چاقی انواع مختلفی دارد و یک نوع نیست. با این حال در ادامه این نوشتار با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره انواع چاقی و راهکارهای کنترل آن آشنا شوید.
چاقی چیست؟
قبل از آشنایی با انواع چاقی بهتر است در وهله اول با خود چاقی آشنا شویم. چاقی معمولاً به عنوان داشتن توده بدنی بیش از حد در کل یا بخشی از بدن تعریف می‌شود. چاقی سبب قرار گرفتن در معرض خطر می‌شود و بدن را در برخی شرایط نامطلوب سلامتی قرار می‌دهد. بیماری پیچیده چاقی یا اضافه وزن، اثرات مستقیم و غیرمستقیم نامطلوبی را بر بسیاری از سیستم‌های بدن دارد. کاهش وزن تنها می‌تواند 5 تا 10 درصد خطرات سلامتی بدن را بهبود بخشد و از پیشرفت بیماری کبد چرب، سندرم متابولیک و دیابت جلوگیری کند. نشانه این بیماری اکثرا با اضافه وزن است اما همین‌جوری نمی‌توان گفت که کسی چاق است یا خیر؛ همچنین اینکه نمی‌توان تجویزی یکسانی برای همه افراد ارائه کرد. ما با انواع اضافه وزن و مدل چاقی روبه‌رو هستیم و درمان‌های متفاوتی نیز مختص هر نوع، وجود دارد. اما واقعا علت چاقی چه چیزی است؟ عوامل زیادی در چاقی و اضافه وزن نقش دارند اما بدیهی‌ترین آن، مصرف کالری بیشتر از آنچه که بدن می‌تواند استفاده کند است. عواملی همچون مصرف غذاهای چرب، پرکالری و فست فودی، بی‌حوصلگی، تنهایی، اضطراب و افسردگی، مصرف داروی خاص و اختلال در هورمون‌ها و… ممکن است باعث چاقی و اضافه وزن شوند.
انواع مدل چاقی
انواع چاقی از نظر محل تجمع چربی، شدت و… به چند دسته مختلف تقسیم‌بندی می‌شود. قطعا شما هم دیده‌اید که یک فرد در قسمت شکم، یک فرد در قسمت ران و باسن و یک فرد هم در هر سه محل دارای اضافه وزن است. اما انواع مدل چاقی به صورت زیر هستند:
انواع چاقی بر حسب محل تجمع چربی
به طور کلی می توان گفت که محل تجمع چربی در بدن در ناحیه شکم، ران و باسن است. اما در برخی افراد این تجمع شدیدتر یا کم‌تر است.
۱.چاقی گلابی شکل
این مدل از انواع مدل چاقی به معنای تجمع بیشتر چربی در قسمت ران و باسن است و معمولا به دلیل عملکرد هورمون‌های جنسی در زنان، اتفاق می‌افتد.
۲.چاقی سیب شکل
چاقی سیبی شکل نیز یک نوع شایع چاقی است که بیشتر در مردان و زنان رخ می‌دهد. البته زنان نیز معمولا بعد از دوران یائسگی یا بارداری دچار این مدل چاقی می‌شوند. در این نوع از انواع اضافه وزن، چربی در ناحیه شکم و اطراف روده جمع می‌شود. فرد در این مدل از چاقی از قسمت شکم و پهلو اضافه وزن پیدا می‌کند که این اضافه وزن به بدن فرد ظاهری سیبی شکل می‌دهد و به همین دلیل به این نوع اضافه وزن را، چاقی سیبی شکل می‌گویند. اما نکته مهم اینجاست که چاقی از نوع چاقی سیبی شکل، بدترین نوع چاقی از نظر اثرات سلامتی به حساب می‌آید. تحقیقات علمی حاکی از این هستند چربی‌هایی که در اطراف ناحیه شکم تجمع پیدا می‌کنند، بیشترین ارتباط را با بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت نوع 2 دارند.
انواع مدل چاقی بر اساس شدت آن
سه دسته کلی برای انواع چاقی بر حسب شدت آن وجود دارد که متخصصان تغدیه و سایر پزشکان از آن برای ارزیابی درمان‌هایی کارآمد برای هر فرد استفاده می‌کنند. معمولا BMI یا شاخص توده بدنی به عنوان معیار قرار می‌گیرد که شاخص توده بدنی 30 یا بالاتر معیار رایج چاقی در بزرگسالان و شاخص توده بدنی 40 یا بالاتر از آن نیز به عنوان چاقی شدید در نظر گرفته می‌شود. اما انواع چاقی بر اساس شدت آن عبارتند از:
۱.چاقی کلاس I: BMI ۲۵ تا ۲۹.۹ به معنای اضافه وزن
۲.چاقی کلاس II: BMI ۳۰ تا ۳۹.۹ به معنای چاقی نرمال
۳.چاقی کلاس III: BMI ۴۰ و بالاتر از آن به معنای چاقی شدید
انواع چاقی بر اساس علت
چاقی تقسیم‌بندی دیگری نیز دارد که بر اساس علت‌های مختلف است. به عنوان مثال انواع اضافه وزنی که در زیر گفته شده‌اند، برخی از شایع‌ترین آن‌ها هستند:
1.چاقی بدون تحرک
این مدل از انواع مدل چاقی به دلیل عدم تحرک رخ می‌دهد. عدم فعالیت بدنی سبب ایجاد اضافه وزن و در پی آن افزایش نشانگرهای التهاب سیستماتیک می‌شود. بهترین راهکار برای این نوع چاقی، تحرک و فعالیت به حساب می‌آید.
2.چاقی ناشی از پرخوری
این مدل از انواع اضافه وزن نیز شایع‌ترین نوع اضافه وزن است که معمولاً از پرخوری و تحرک کم ایجاد می‌شود. اگر غذا و خوراکی‌های زیادی به خصوص حاوی چربی و کربوهیدرات مصرف می‌کنید و آن را با ورزش و فعالیت بدنی نمی‌سوزانید، بدن شما آن را به عنوان چربی در بدن ذخیره می‌کند. موثرترین راهکار برای این مدل چاقی، تنظیم رژیم غذایی و کاهش مصرف غذای روزانه و اجتناب از مصرف قند در رژیم غذایی و ورزش حداقل 30 دقیقه در روز است.
3.چاقی اضطرابی
شاید جالب باشد که بدانید استرس و اضطراب، غم و اندوه و مسائل دیگر به این صورت نیز سبب چاقی می‌شوند. کنترل استرس و نگرانی موثرترین راه برای غلبه بر این نوع از انواع مدل چاقی است.
4.چاقی وریدی
چاقی وریدی نیز یکی از انواع چاقی است که به طور ژنتیکی به ارث می‌رسد و عموما در دوران بارداری بیشتر رخ می‌دهد. ورزش‌هایی مانند پیاده روی، بالا رفتن از پله‌ها و نوشیدن آب فراوان در طی روز از جمله موثرترین راهکارهای کنترل این مدل چاقی است.
5.چاقی گلوتن
چاقی گلوتن هم در زنان یائسه و هم در مردان با اختلالات هورمونی بیشتر دیده می‌شود. ساده‌ترین راهکار برای غلبه و کنترل این نوع چاقی، داشتن تحرک، ننشستن به صورت طولانی مدت، استعمال نکردن دخانیات و خودداری از مصرف الکل است.
چاقی و اضافه وزن چه تاثیری برای بدن دارد؟
انواع چاقی به طرق مختلفی روی بدن تأثیر می‌گذارند. به عنوان مثال، وزن اضافی روی بدن، فشار اضافی روی اسکلت و مفاصل را به همراه دارد. خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته را افزایش می‌دهد. برخی دیگر از اثرات چاقی بر سلامتی نیز به این صورت است که خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها با چاقی افزایش پیدا می‌کند. همچنین از نظر آمار و تحقیقات به دست آمده، چاقی خطر مرگ زودرس را نیز افزایش می‌دهد.
از جمله اثرات چاقی برای بدن این است که چربی اضافی بدن سبب تغییر در عملکرد اندام‌های دستگاه تنفسی و فشار بر سیستم اسکلتی عضلانی می‌شود. این امر همچنین باعث به وجود آمدن مشکلاتی همچون آسم، آپنه خواب، سندرم هیپوونتیلاسیون چاقی، کمر درد، پا درد، نقرس و… نیز می‌شود.
اما از اثرات غیر مستقیم چاقی و اضافه وزن برای بدن نیز می‌توان افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل، ناباروری زنان و عوارض بارداری، برخی سرطان‌ها از جمله مری، پانکراس، کولورکتال، سینه، رحم و تخمدان، افسردگی و اختلالات خلقی، بیماری‌های قلبی، فشار خون، قند خون، کلسترول بالا، سنگ کیسه صفرا، دیابت و… اشاره کرد.
چگونه از ابتلا به انواع چاقی جلوگیری کنیم؟
پیرو حرف معروف پیشگیری بهتر از درمان است؛ پیشگیری از چاقی بسیار ساده‌تر از درمان آن است. از این رو، بهتر است اگر اخیرا متوجه نوعی از انواع اضافه وزن در خود یا فرزندتان شده‌اید، یا سابقه خانوادگی چاقی دارید، زودتر اقدامات لازم را برای پیشگیری از شدت آن انجام دهید. بررسی عادات و ایجاد تغییرات معقول در رژیم غذایی و تحرک می‌تواند راهی آسان باشد که به شما در جلوگیری از چاقی در آینده کمک کند.
به این منظور با یک فداکاری کوچک از خوردن قند و شکر حدالامکان جلوگیری کنید و جایگزینی مفید برای آن در نظر بگیرید. همچنین می‌توانید یک فعالیت کوچک برای روزمره خود در نظر بگیرید. فعالیت و تحرک لزوما به معنای عضویت در باشگاه نیست. به عنوان مثال، به پیاده روی بروید یا طناب بزنید. استرس خود را مدیریت کرده و سعی کنید خواب کافی داشته باشید تا سطح هورمون‌های خود را کنترل کنید. استفاده از مکمل غذایی، دارو، تغییر سبک رژیم غذایی و موارد این چنینی نیز راه حل صد در صدی برای کاهش وزن نیستند، اما می‌توانند به مقابله با آن یا پیشگیری کمک کنند.
به صورت کلی مشخصات و شرایط سلامتی بدن هر فرد برنامه درمانی فردی را تعیین می‌کند. به این ترتیب بهتر است در این راه از یک فرد متخصص برای حمایت روانی، راهنمایی تغذیه و… کمک بگیرید. اما توجه به این نکته حائز اهمیت است چون انواع چاقی مختلف است و همه افراد بایکدیگر از لحاظ بدنی، ژنتیک، سن و... متفاوت هستند، ممکن است به کمی آزمون و خطا نیاز داشته باشید تا بفهمید کدام درمان برای شما کارآمدتر است.
قبل از هرگونه کاهش وزن یا اقدامی در این خصوص، بهتر است به پزشک متخصص و معتبر مراجعه کنید یا از وی مشاوره بگیرید. علاوه بر این، بهتر است ابتدا قد، وزن و شاخص توده بدنی شما محاسبه شود تا علل چاقی خود و عواقب سلامتی مرتبط با آن را بشناسید و سپس به انجام اقداماتی برای مدیریت چاقی بپردازید. دکتر ناهید ونارجی می‌تواند با ارائه نسخه‌های فعالیت بدنی شخصی، راهنمایی‌های تغذیه، حمایت روان‌شناختی، استراتژی‌های پیشگیری و مدیریت آسیب، همکاری‌های بین رشته‌ای و… در پیشگیری و درمان اضافه وزن بسیار موثر باشد.
کلام آخر
تغییر شیوه زندگی، کاهش وزن و حفظ وزن متعادل از طریق رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به مدیریت و کنترل انواع چاقی، اضافه وزن و عوارض آن، مانند فشار خون بالا و دیابت نوع 2، بیماری‌های کلیوی و کبدی و… کمک کند. برخی از افراد ممکن است به سادگی خود بتوانند با تغییر سبک زندگی به اندازه کافی وزن کم کنند و برخی نیز ممکن است برای کاهش وزن، به کمک پزشک متخصص نیاز داشته باشند. اگر به دنبال مشاوره پزشکی برای کنترل و درمان چاقی هستید، به احتمال زیاد قبلاً چندین بار سعی کرده‌اید آن را به تنهایی مدیریت کنید. دکتر ناهید ونارجی متخصص پزشکی ورزشی و رژیم غذایی است که به خوبی می‌تواند به شما در مسیر ناهموار کاهش وزن کمک کند. شما می‌توانید برای مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر از طریق تماس یا در واتساپ ارتباط بگیرید. شما چه روش‌های دیگری برای کنترل چاقی می‌شناسید؟ سوالات، تجربیات و نظرات خود را با ما از طریق کامنت در میان بگذارید.
بدون دیدگاه