لطفا صاف بایستید، صاف‌تر! حالا پاهای خود را کاملا بهم بچسبانید. چه می‌بینید؟ آیا زانوهای شما هم راه دوری و دوستی را انتخاب کرده‌اند و از هم فاصله گرفته‌اند؟ متاسفانه آشتی‌دادن دو زانو با یکدیگر کار چندان راحتی نیست و زانوهای ما از چیزی که فکر می‌کردیم کینه‌ای‌تر هستند! پای پرانتزی می‌تواند در هر سنی و به دلایل مختلفی دامن ما را بگیرد. ظاهرا این عارضه به بچه‌ها علاقه بیشتری دارد و خودش را میان آن‌ها بیشتر نشان می‌دهد. گاهی فقط یک شوخی ساده است و بعد از مدتی باروبندیلش را جمع می‌کند و می‌رود، اما گاهی هم بی‌حوصله و جدی‌ست و باید هر چه زودتر او را درمان کرد.
در این مقاله همراه ما باشید تا شما را بیشتر و بهتر با این مهمان ناخوانده آشنا کنیم، علت به‌وجود آمدن آن را بشناسیم و از عوارض زانو پرانتزی و روش‌های پیشگیری و درمان آن بیشتر صحبت کنیم.
علت پای پرانتزی
1- رشد طبیعی
این عارضه در کودکان اتفاقی طبیعی است و زیاد جای نگرانی ندارد. با رشد کودکان، قسمت‌های مختلف بدن آن‌ها با سرعت متفاوتی رشد می‌کند و در نتیجه تراز اسکلتی بدن بهم می‌خورد. در این حالت بعضی از اندام‌های بدن، از جمله زانو، حالت غیرطبیعی به خود می‌گیرند.
در 18 ماهگی این خمیدگی به اوج خودش می‌رسد و بعد از دو سال کم کم این حالت برطرف می‌شود. پس اگر شما یک مادر نگران هستید، بهتر است یک نفس راحت بکشید و از لحظات شیرین کودکی فرزندتان نهایت لذت را ببرید، چراکه مسئله جدی‌ای کودک شما را تهدید نمی‌کند.
2- بیماری بلانت
دومین متهم ما، بیماری بلانت است. این بیماری وقتی اتفاق میفتد که صغحات رشد اطراف زانو استخوان جدیدی نمی‌سازند، در حالی‌که صفحات رشد بیرون زانو، رشد طبیعی خود را دارند. این بیماری ممکن است بین تولد تا سه سالگی یا در نوجوانان بیشتر از ده سال هم اتفاق بیفتد.
3- راشیتیسم
وقتی صحبت از علت پای پرانتزی می‌شود، انگشت اتهام پزشکان، راشیتیسم را نشان می‌دهد. راشیتیسم یک بیماری مربوط به استخوان است و به‌دلیل کمبود فسفر، ویتامین دی و کلسیم به‌وجود میاید. راشیتیسم در کشورهای توسعه‌یافته فرصتی برای جولان ندارد چراکه اکثر محصولات غذایی با ویتامین دی غنی شده‌اند، اما با این حال این بیماری می‌تواند به‌دلیل یک بیماری ژنتیکی که اجازه نمی‌دهد ویتامین دی جذب شود هم به وجود بیاید.
4- آرتروز
علت عارضه، در بزرگسالان می‌تواند کمی متفاوت باشد. آرتروز متهم اصلی علت زانو پرانتزی در بزرگسالان است. در این حالت غضروف و استخوان اطراف مفصل زانو از بین می‌رود.
5- بیماری پاژه استخوان
بیماری پاژه استخوان یک بیماری مزمن است که باعث بزرگ‌شدن غیرطبیعی و ضعیف‌شدن استخوان‌ها می‌شود. این بیماری می‌تواند هر بخشی از اسکلت ما، از جمله زانو، را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری بیشتر در افراد بالای پنجاه سال اتفاق میفتد.
6- ژنتیک
در بعضی موارد علت زانوی پرانتزی، می‌تواند ارثی باشد. در بعضی شرایط سندروم‌های ژنتیکی ممکن است افراد مستعد را دچار زانو پرانتزی بکند.
7- عفونت یا صدمه
عفونت یا صدماتی که روی استخوان‌ها و صفحات رشد پا تاثیر می‌گذارند، می‌توانند برای رشد و تراز طبیعی پاها مشکل ایجاد کنند.
8- چاقی
هر جا سخن از بیماری‌ست، نام چاقی هم می‌درخشد. تقریبا در اکثر بیماری‌ها چاقی می‌تواند یکی از متهمین اصلی باشد. زانو پرانتزی هم از این قائده مستثنی نیست. وزن بیش‌ازحد می‌تواند فشار زیادی به زانوها وارد کند و تراز آن‌ها را به هم بزند.
علائم زانو پرانتزی
زانو پرانتزی را از ظاهر کاملا می‌شود تشخیص داد. در این حالت زانوها به‌سمت بیرون خم می‌شوند، حتی اگر مچ پاها را کنار هم بگذاریم، بازهم یک فضای خالی بین زانو و ساق پا وجود دارد. البته زانوی پرانتزی علائم دیگری هم دارد که در ادامه به چند مورد اشاره می‌کنیم.
- زانوهای ناپایدار
- کم‌شدن حرکت در باسن
- درد زانو یا لگن
تشخیص پای پرانتزی
وقتی برای تشخیص زانو پرانتزی به پزشک مراجعه می‌کنید، مراحل زیر را پشت سر خواهید گذاشت.
1- سابقه پزشکی
معاینه شما با جواب‌دادن به سوالات پزشک در مورد سابقه پزشککی شما شروع می‌شود. این سابقه پزشکی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- علائم
- سابقه خانوادگی در ناهنجاری‌های اسکلتی
- جراحی‌های قبلی
2- معاینه فیزیکی
حالا نوبت معاینه فیزیکی شماست. در این مرحله پزشک یک معاینه فیزیکی کامل برای ارزیابی تراز و ظاهر پاها انجام می‌دهد. پزشک از شما می‌خواهد راه بروید و بایستید و در همین حین فاصله بین دو زانوی شما را اندازه‌گیری خواهد کرد.
3- تصویربرداری با اشعه ایکس
از اشعه ایکس برای بررسی تراز و ساختار استخوان‌ها استفاده می‌شود. تصاویر اشعه ایکس می‌تواند به تعیین درجه خمیدگی و شناسایی ناهنجاری در استخوان و مفاصل کمک کند.
4- آزمایش خون
در مواردی برای تشخیص کمبودهای تغذیه‌ای و یا عدم تعادل هورمونی، آزمایش خون هم تجویز می‌شود.
راه‌های جلوگیری از به‌وجودآمدن پای پرانتزی
راستش را بخواهید هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از به‌وجودآمدن زانوی پرانتزی وجود ندارد. با این‌حال با انجام کارهای زیر می‌توانید تا حدودی خطر مبتلا‌شدن به زانو پرانتزی را کمتر کرد.
- خودتان را از نور خورشید محروم نکنید و مطمئن شوید ویتامین دی را به‌اندازه کافی دریافت می‌کنید. این‌کار می‌تواند از ابتلا به راشیتیسم جلوگیری کند.
- وزن خودتان را پایین نگه‌دارید تا فشاری به زانوی شما وارد نشود.
- با ورزش‌های مخصوص پا، عضلات زانوی خود را تقویت کنید.
- مراقب بلندکردن اجسام سنگین باشید و طبق تصویر زیر وسایل سنگین را بلند کنید.
درمان پای پرانتزی
درمان زانوی پرانتزی کاملا به علت آن بستگی دارد. بعد از تشخیص پای پرانتزی و علت آن، روش‌های زیر برای درمان استفاده می‌شود.
- 1- درمان در کودکان
پزشکان، کودکان زیر دو سال را تحت‌نظر می‌گیرند تا ببینند آیا با رشد کودک، وضعیت پای او خودبه‌خود بهتر می‌شود یا نه. بچه‌هایی که به بیماری بلانت مبتلا هستند، ممکن است برای درمان به جراحی نیاز داشته باشند.
اگر علت زانو پرانتزی مربوط به راشیتیسم باشد، متخصص غدد وارد عمل می‌شود و درمان کودک را شروع می‌کند.
2- درمان در بزرگسالان
پزشکان معمولا به بزرگسالان مبتلا به آرتریت شدید، جراحی تعویض مفصل زانو را توصیه می‌کنند. اگر فرد بیمار در دهه 20، 30 یا 40 سالگی، ممکن است یک عمل جراحی برای تنظیم مجدد استخوان را در نظر بگیرند.
با انجام این‌کار، معمولا نیروهای وارد بر مفصل زانو از قسمت ناسالم مفصل به قسمت سالم منتقل شده و تراز زانو اصلاح می‌شود.
3- سایر روش‌های درمان
- اسپلینت
اگر خمیدگی زانو از نوع متوسط باشد، پزشک ممکن است برای بیمار اسپیلنت را تجویز کند. این دستگاه به‌مرور زمان و با واردکردن فشار ملایم، به موازی‌شدن پاها کمک می‌کند.
- مراجعه به متخصص پزشکی ورزشی
کمک‌گرفتن از متخصص پزشکی ورزشی هم می‌تواند یکی دیگر از گزینه‌های درمان باشد. متخصص پزشکی ورزشی تمرین‌ها و کشش‌های خاصی را به شما آموزش می‌دهد تا قدرت و انعطاف‌پذیری ماهیچه‌های پای شما بیشتر شود و کم کم خمیدگی زانوی شما درمان شود.
- کفش‌های اصلاحی
در موارد خاص ممکن است پزشک کفش‌هایی با طراحی خاص، برای تراز زانوهای شما استفاده کند.
عوارض پای پرانتزی
متاسفانه زانو پرانتزی عوارض زیادی برای فرد درگیر دارد. عوارضی مثل:
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در دویدن
- خطر ابتلا به آرتروز در سال‌های بعد
- بی‌ثباتی زانو
- آسیب زانو
آیا زانو پرانتزی با افزایش سن بدتر می‌شود؟
همان‌طور که گفتیم معمولا زانوی پرانتزی برای کودکان مشکل خاصی را ایجاد نمی‌کند و تا 2 الی 3 سالگی پاها به‌حالت عادی برمی‌گردند
با این‌حال، در مواردی پاهای پرانتزی می‌توانند با افزایش سن بدتر شوند. اگر علت این خمیدگی مربوط به بیماری بلانت و یا راشیتیسم باشد، این احتمال بیشتر است.
اگر خیلی زود سراغ درمان نروید، احتمالا در آینده با مشکلات بیشتری دست‌وپنجه نرم خواهید کرد. پس بهتر است به‌طور منظم معاینه شوید و از یک متخصص ارتوپد برای درمان کمک بگیرید.
تشخیص زانو پرانتزی و مدیریت به موقع و مناسب آن، می‌تواند به شما در جلوگیری از بدترشدن آن کمک کند.
پای پرانتزی و ورزش
اگر با مشکل زانوی پرانتزی درگیر هستید، همچنان می‌توانید ورزش کنید اما باید ورزش‌هایی را انتخاب کنید که روی زانوی فشار کمتری وارد کنند. شما باید تمرین‌هایی را انجام دهید تا پاها و زانوی‌تان در یک راستا قرار بگیرند. متخصصین پزشکی ورزشی به این تمرین‌ها، تمرین عصبی عضلانی می‌گویند که به بهترشدن حرکات و ثبات بدن کمک می‌کند.
تمرین‌هایی برای اصلاح پای پرانتزی
براساس تحقیقات، ورزش‌هایی که باعث کشش عضلات باسن، ران و تقویت عضلات لگن می‌شوند، می‌توانند به اصلاح زانو پرانتزی کمک کنند و یا حداقل باعث می‌شوند که وقتی درگیر این مشکل هستید، آسیب کمتری ببینید. تمرین‌هایی که ممکن است به شما کمک کند شامل موارد زیر است:
- کشش همسترینگ
همسترینگ به گروهی از عضلات گفته می‌شود که به لگن و استخوان ساق پا متصل است. این عضلات به شما کمک می‌کند تا زانوی خود را خم کنید و یا لگن خود را بچرخانید. این عضلات باید انعطاف‌پذیری بالایی داشته باشند تا از درد در ناحیه کمر و زانو جلوگیری شود.
- کشش عضلات کشاله ران
برای انجام این حرکت بایستید و پاها را کمی از عرض شانه بازتر کنید. پای چپ خود را تا جایی خم کنید که زانو و انگشتان‌تان زاویه نود درجه داشته باشند. در این حالت پای صاف را بی‌حرکت نگه‌دارید. در این حالت کشش را در کشاله ران راست احساس خواهید کرد. به مدت سی ثانیه در همین حالت بمانید و بعد هر دو پای خود را صاف کنید. برای هر سمت، سه بار این کار را انجام دهید.
دقت کنید وقتی مشغول انجام این حرکت هستید، جوراب نپوشید چون ممکن است لیز بخورید.
- نکته
همان‌طور که در بالا گفتیم ورزش‌هایی که به زانوی شما فشار کمتری را وارد می‌کنند، سلامت زانو را بهتر حفظ می‌کنند. در زیر لیست ورزش‌هایی که برای زانوی پرانتزی مشکلی ایجاد نمی‌کنند را برای شما آورده‌ایم.
- شنا
- دوچرخه‌سواری
- قایق‌رانی
- یوگا
- پیلاتس
اگر اهل انجام‌دادن ورزش‌های زیر هستید بهتر است با وجود پای پرانتزی، انجام‌دادن آن‌ها را کنار بگذارید چراکه قطعا این ورزش‌ها به زانوی شما فشار زیادی را وارد خواهند کرد.
- دو
- فوتبال
- بسکتبال
- تنیس
- والیبال
- ایروبیک
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم شما را با مشکل پای پرانتزی بیشتر آشنا کنیم. در موارد خفیف معمولا به‌طور طبیعی این عارضه درمان می‌شود، اما در موارد شدیدتر باید به فکر درمان خود باشید.
پزشکی ورزشی، یک راه ثابت‌شده برای درمان زانوی خمیده و یا پرانتزی است. یک متخصص پزشکی حرفه‌ای می‌تواند با تمرین‌های مناسب و تکنیک‌های پیشرفته می‌تواند به هم‌ترازی پاها و تقویت عضلات شما کمک کند و کاری کند تا بهترین نتیجه را از روند درمان خود بگیرید.
اگر شما یا فرزندتان با این عارضه درگیر و به‌دنبال درمان آن هستید، پیشنهاد می‌کنیم از یک متخصص پزشکی باتجربه کمک بگیرید. دکتر ونارجی یکی از افراد ماهر در این زمینه هستند و شما می‌توانید روی کمک دکتر حساب کنید. ایشان در ابتدا وضعیت شما را ارزیابی کرده و یک برنامه درمانی شخصی برای شما ایجاد می‌کنند. در این مسیر شما گام‌به‌گام به هم‌ترازی پاها و بهتر شدن سلامت اسکلتی عضلانی خود نزدیک‌تر خواهید شد.
یادتان باشد هر چقدر زودتر سراغ درمان خود بروید، نتیجه بهتری خواهید گرفت و کیفیت زندگی خود را بالاتر خواهید برد. برای مشاوره و ویزیت دکتر ونارجی، می‌توانید با شماره زیر تماس بگیرید.
اگر شما هم تجربه‌ای از درمان پای پرانتزی دارید، لطفا در قسمت کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
1- علت پای پرانتزی در بزرگسالان چیست؟
آرتروز یکی از اصلی‌ترین دلایل زانوی پرانتزی در بزرگسالان است. آرتروز همچنین باعث درد مفاصل، سفتی، محدودیت دامنه حرکتی، بزرگ‌شدن مفاصل و تورم هم می‌تواند باشد.
2- آیا عارضه پای پرانتزی دردناک است؟
بله! در بزرگسالانی که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، می‌توانند دردناک باشد.
3- آیا مشکل پای پرانتزی در کودکان جدی است؟
نه! معمولا اکثر بچه‌ها با این مشکل درگیر هستند، اما در اغلب موارد به‌آهستگی و بدون نیاز به درمان، این مشکل برطرف می‌شود.
برای مطالعه بیشتر
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22049-bow-legged
https://www.verywellhealth.com/bow-legs-in-adults-2549491
https://www.webmd.com/children/what-to-know-about-bow-legs
https://www.mountelizabeth.com.sg/conditions-diseases/bow-legs/symptoms-causes