فرسودگی و از کارافتادن فقط مخصوص لوازم‌برقی آشپزخانه نیست، بلکه ممکن است دیر یا زود ما هم دچار فرسودگی شویم و با جوانی و سلامتی خود خداحافظی غم‌انگیزی را داشته باشیم. آرتروز زانو یکی از متهمان ردیف اول مشکلات پزشکی در جوامع پیر است. با گذشت زمان و کمبود ویتامین زانوهای ما هم مثل یک وسیله قدیمی، فرسوده می‌شود و در نهایت از کار میفتد.
در این مقاله با شما در مورد علل، علائم و راه های درمان آرتروز زانو صحبت خواهیم کرد؛ پس همراه ما باشید تا با هم یاد بگیریم چطور از این بیماری جلوگیری کرده و کاری کنیم که زانوهای عزیز ما تا آخر عمر پابه‌پای ما راه بیایند و دچار فرسودگی نشوند.
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز زانو یک بیماری پیشرونده و مزمن است که به‌تدریج بافت‌های سازنده زانو را تخریب می‌کند و باعث تغییر شکل زانو می‌شود. وقتی دچار آرتروز زانو می‌شویم، بافت‌های استخوانی و غضروفی مفصل زانوی ما کم کم از بین می‌روند و این آسیب باعث ایجاد درد، تورم و سختی حرکت برای ما می‌شود.
اگر ساییدگی زانو را تجربه کرده باشید، احتمالا با موارد زیر آشنایی کامل دارید:
- زانوی شما دردناک و سفت شده است.
- ممکن است فقط یک زانو یا حتی هر دو زانوی شما درگیر شده باشد.
- این درد در طول روز یا زمانی که زانوی خود را حرکت می‌دهید بدتر می‌شود و با استراحت کردن احساس بهتری خواهید داشت.
- صبح‌ها زانوی شما سفت می‌شود اما این حالت معمولا بیشتر از نیم ساعت طول نمی‌کشد.
- بعد از حرکت دادن زانو به روشی خاص مثل پایین یا بالارفتن از پله درد شما تشدید شده است.
ساختار زانو
زانوی ما از سه استخوان تشکیل‌شده است: استخوان ران، درشت نی و کلاهک زانو. استخوان‌ها با سطوح غضروفی پوشیده شده‌اند که این سطوح مثل یک بالشتک عمل می‌کنند و باعث می‌شوند فشار زیادی به زانوی ما وارد نشود.
استخوان‌های زانو به‌وسیله ماهیچه‌ها و رباط‌های قوی که توسط تاندون‌ها به ران و ساق پا متصل شده‌اند و به یکدگیر وصل شده‌اند. در یک زانوی سالم، همه‌ی این ساختارها با هم کار می‌کنند و زانو می‌تواند به‌راحتی خم یا صاف شود.
انواع آرتروز زانو
آرتروز زانو انواع مختلفی دارد. در ادامه با چند نوع رایج آن آشنا می‌شویم.
1-استئوآرتروز
یکی از شایع‌ترین انواع آرتروز، استئوآرتروز است. در این وضعیت غضروف زانو کاملا از بین می‌رود. وقتی بین استخوان‌ها مفصلی وجود نداشته باشد، استخوان‌ها به یکدیگر کشیده و سابیده می‌شوند. در این حالت علاوه بر درد شدید، بیمار خار استخوانی را هم تجربه می‌کند. استئوآرتروز به‌مرور زمان بدتر می‌شود.
2- آرتروز بعد از سانحه
در این مورد غضروف بعد از حادثه شروع به از بین رفتن می‌کند و استخوان‌ها به هم کشیده می‌شوند. آرتروز بعد از سانحه ممکن است تا مدت‌ها بعد از حادثه خودش را نشان ندهد.
3- آرتروز روماتوئید
این نوع آرتروز یک بیماری خود ایمنی است و سیستم ایمنی به اشتباه به مفاصل زانو حمله می‌کند. در این حالت مفصل زانو دچار درد و التهاب می‌شود و غضروف رفته رفته از بین می‌رود.
مراحل آرتروز یا ساییدگی زانو
آرتروز در کل به پنج مرحله تقسیم می‌شود.
1- مرحله عادی
در این مرحله شما کاملا سالم هستید و خوشبختانه هیچ مشکلی در زانوهای خود ندارید.
2- مرحله مینور
در مرحله مینور شما مقداری ساییدگی در زانوی خود دارید اما به احتمال زیاد متوجه درد آن نخواهید شد.
3- مرحله خفیف
در این مرحله شما درد و سفتی زانو را به‌صورت خفیف احساس می‌کنید اما خوشبختانه هنوز به‌اندازه کافی غضروف دارید تا استخوان‌ها با یکدیگر در تماس نباشند.
4- مرحله متوسط
در این مرحله درد را کاملا احساس خواهید کرد چون غضروف بسیار باریک شده و خارهای استخوانی زیادی به‌وجود آمده است. اگر فعالیت‌هایی مثل دویدن، چمباتمه زدن، راه رفتن و زانو زدن داشته باشید درد را بیشتر احساس خواهید کرد.
5- مرحله شدید
در آخرین مرحله غضروف شما کاملا از بین رفته است و زانوی شما سفت و بی‌حرکت است. در این مرحله با تشخیص پزشک ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
چرا به آرتروز زانو مبتلا می‌شویم؟
1- بالارفتن سن
یکی از اصلی‌ترین علت‌های ابتلا به ساییدگی زانو بالارفتن سن است. با بالارفتن سن غضروف زانو از بین می‌رود و بافت بنیادی برای تجدید و بازسازی سلولی کمتر می‌شود. اگر سن شما بیشتر از پنجاه سال است، بهتر است بیشتر مراقب خود باشید. همچنین زنان بیشتر از مردان به آرتروز مبتلا می‌شوند.
2- بیماری‌های روماتولوژیک
بعضی از بیماری‌های روماتولوژیک مثل لوپوس و آرتریت غضروف زانو را از بین می‌برند و باعث به‌وجودآمدن التهاب در مفاصل زانو می‌شوند. این التهاب می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به آرتروز زانو باشد.
3- اضافه‌وزن
اضافه وزن فشار زیادی به مفصل زانو وارد می‌کند و همین فشار می‌تواند غضروف زانو را از بین ببرد.
4- زخم
اگر مفصل زانوی ما دچار زخم و صدمه شود، این زخم می‌تواند روی غضروف زانو تاثیر بگذارد و باعث به‌وجودآمدن آرتروز بشود.
5- ژنتیک
متاسفانه ژنتیک نقش مهمی در انتقال بیماری در نسل‌های مختلف دارد. آرتروز زانو هم یکی از این بیماری‌هاست که گاهی فقط به‌دلیل ژنتیک اتفاق میوفتد.
6- ورزش
ورزش‌های مثل فوتبال، تنیس و بسکتبال می‌توانند آسیب جدی‌ای به غضروف زانو وارد کنند. پس اگر اهل ورزش هستید لطفا از زانوهایتان مراقبت بیشتری بکنید.
7- بیماری‌های مربوط به متابولیسم
بعضی از بیماری‌های مربوط به متابولیسم بدن مثل نقرس، دیابت و چربی می‌توانند از متهمان اصلی ابتلا به آرتروز زانو باشند.
علائم آرتروز زانو
دقت کنید که تشخیص نهایی آرتروز توسط پزشک انجام می‌شود. در صورتی که علائم زیر را تجربه می‌کنید بهتر است به یک پزشک باتجربه مراجعه کنید.
1- تورم
در ساییدگی زانو، زانو دچار التهاب و ورم خواهد شد. این ورم در اطراف مفصل زانو اتفاق میوفتد.
2- سفتی
در این حالت زانوی ما دچار سفتی شدیدی می‌شود و ممکن است نتوانیم به‌راحتی پای خود را خم کنیم. این سفتی باعث محدودیت در حرکات پا می‌شود.
3- درد
زانو درد یک درد مزمن است که بعد از فعالیت‌های فیزیکی شدیدتر هم می‌شود.
4- صدا
بعضی افراد مبتلا به آتروز صدای تق تق مفصل زانوی خود را به راحتی می‌شنوند. این صدا یکی از علائم آرتروز زانوست.
5- تغییرات ساختاری
اگر آرتروز پیشرفت زیادی کرده باشد، می‌تواند در ساختار مفصل تغییرات زیادی را به وجود بیاورد. این تغییرات می‌تواند شامل تغییر شکل استخوان‌ها، غضروف‌ها و شکستگی‌های کوچک در سطح استخوان باشد.
راه‌های درمان ساییدگی و آرتروز مفصل زانو
راه های درمان آرتروز زانو به نوع علائم، سن بیمار، سطح فعالیت و شدت بیماری متفاوت است. در ادامه با بعضی روش‌های درمانی آرتروز آشنا می‌شویم. البته آرتروز زانو به‌طور کامل قابل درمان نیست اما با راه‌های زیر می‌شود از شدت و درد آن کم کرد و یا از شدت‌گرفتن آن جلوگیری کرد.
ساییدگی زانو می‌تواند باعث سختی حرکت، درد و کم‌شدن کیفیت زندگی بشود. راه های درمان ساییدگی و آرتروز مفصل زانو می‌تواند به شکل دارویی، تغییر سبک زندگی و کمک گرفتن از پزشکی ورزشی باشد.
1- وزن خود را کم کنید
با کم‌کردن وزن خود می‌توانید فشار زیادی را از روی مفاصل زانو بردارید و به درمان آرتروز خود کمک بزرگی بکنید.
2- ورزش کنید
ورزش‌هایی را انجام دهید که فشار کمی به زانوی شما وارد می‌کند. ورزش‌هایی مثل شنا و پیاده‌روی. سعی کنید در هر هفته چیزی حدود سه ساعت را به ورزش‌کردن اختصاص دهید.
3- از داروها کمک بگیرید
برای کمتر کردن درد خود می‌توانید از استامینوفن، ادویل،دیکلوفناک و موترین استفاده کنید. البته این داروها به‌طور موقت درد شما را کم می‌کند اما برای استفاده طولانی مدت توصیه و تجویز نمی‌شود.
4- به متخصص پزشکی ورزش مراجعه کنید
با مراجعه به متخصص پزشکی ورزشی می‌توانید به درمان آرتروز زانوی خود کمک بزرگی بکنید. در این مرحله شما تمریناتی برای تقویت عضلات اطراف مفصل زانو انجام می‌دهید و فشار را از روی زانوی خود کم می‌کنید. همچنین ممکن است تمریناتی برای کم‌کردن سفتی و افزایش انعطاف‌پذیری زانو را هم انجام دهید.
5- جراحی را جز گزینه‌های خود قرار دهید
در جراحی زانو، مفصل زانوی شما را با یک مفصل مصنوعی تعویض می‌کنند. این عمل فقط در موارد حاد که درد شدید است و داروهای مسکن و پزشکی ورزشی جواب نمی‌دهند، استفاده می‌شود.
6- به روش‌های پزشکی نوین فکر کنید
امروزه پزشکی نوین در تلاش است تا بتواند با روش‌های زیر آرتروز یا ساییدگی زانو را درمان کند. روش‌هایی مثل:
- درمان با سلول‌های بنیادی
- درمان با پلاسمای غنی شده با پلاکت
- تزریق پروتئین و پپتیدها
راه‌های تشخیص آرتروز یا ساییدگی زانو
آرتروز زانو از طریق معاینه فیزیکی، تصویربرداری و آزمایش تشخیص داده می‌شود.
- در ابتدا در مورد سابقه پزشکی از شما سوال می‌پرسد و بعد با نگاه‌کردن و لمس کردن زانو از شما می‌خواهد روی پای خود راه بروید.
- در این مرحله پزشک به‌دنبال علائم دیگر در اطراف زانو و جاهای دیگر بدن خواهد بود چراکه بعضی از انواع آرتروز سایر قسمت‌های بدن را هم تحت تاثیر قرار می‌دهند.
- پزشک همچنین تصویربردای‌های زانوی شما را به‌دقت بررسی خواهد کرد. روش‌های تصویربرداری شامل موارد زیر هستند:
- اشعه ایکس
- CT اسکن
- اسکن MRI
با کمک دو گزینه آخر پزشک می‌تواند آسیب واردشده به بافت‌های نرم اطراف استخوان‌های زانو را شناسایی کند.
- در بعضی موارد پزشک ممکن است برای شما آزمایش تجویز کند. در این آزمایش میزان اسیداوریک مشخص می‌شود و می‌توان فهمید آرتروز شما به‌دلیل نقرس است یا خیر.
حرف آخر
همان‌طور که متوجه شدیم آرتروز زانو یکی از دردناک‌ترین بیماری‌هایی است که ممکن است در طول زندگی با آن دست‌وپنجه نرم کنیم. اما با درک درست از علت، علائم و راه های درمان ساییدگی و آرتروز مفصل زانو می‌توانیم به خودمان کمک کنیم تا روی پاهای خودمان بایستیم و نگذاریم این درد زندگی روزمره ما را مختل کند.
وقتی زانوهای شما درد می‌کند و شما مشغول سروکله زدن با این درد وحشتناک هستید؛ درست در همان لحظه است که یک متخصص پزشکی ورزشی می‌تواند به کمک شما بیاید و در زندگی شما مثل یک قهرمان عمل کند. متخصصین پزشکی ورزشی با استفاده از درمان‌های فیزیکی، مشاوره، حرکت و تمرینات حرفه‌ای به شما کمک می‌کنند که به زندگی عادی خود برگردید.
حالا اجازه دهید یک متخصص پزشکی وزرشی خوب را به شما معرفی کنیم. دکتر ناهید ونارجی همان کسی است که می‌تواند در زندگی شما نقش یک قهرمان را بازی کند و در مسیر سلامتی و بهبود به شما کمک کند. مطمئن باشید با دانش، تخصص، مهارت و انگیزه‌ای که دکتر ونارجی در درمان شما دارند؛ خیلی زود سلامتی خود را به دست خواهید آورد. برای ارتباط بیشتر با دکتر ونارجی می‌توانید با شماره زیر تماس بگیرید:
شما هم اگر تجربه‌ای در درمان آرتروز زانو دارید، مشتاقانه منتظر شنیدن آن هستیم؛ پس لطفا این تجربه را در قسمت کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
1- آیا پیاده‌روی یکی از راه‌های درمان آرتروز زانو است؟
شاید عجیب به‌نظر برسد اما پیاده‌روی می‌تواند به کمترشدن درد و سفتی مرتبط به آرتروز زانو به شما کمک کند. در کل هر ورزشی که باعث شود شما وزن سالم خود را حفظ کنید و استرس کمتری را روی مفاصل خود تحمل کنید، می‌تواند برای شما مفید باشد. البته باید حتما با پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید دردزانوی شما مربوط به آرتروز است نه آسیبی که نیاز به استراحت دارد. متخصص پزشکی ورزشی می‌تواند به شما در تعیین سطح مناسب ورزش برای درمان آرتروز زانو کمک کند.
2- آیا آرتروز یا ساییدگی زانو با گذشت زمان بدتر می‌شود؟
متاسفانه بله! این بیماری با گذشت زمان و بیشترشدن فشار روز مفاصل بدتر می‌شود. برای کم‌کردن علائم و سرعت پیشرفت آرتروز از داروها و همچنین پزشکی ورزشی کمک بگیرید.
3- آیا مصرف امگا3 به درمان آرتروز کمک می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین وظایف امگا3 مبارزه با التهاب است و همین کمک بزرگی به درمان آتروز می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد کسانی که مکمل‌های روغن ماهی یا ماهی چرب مصرف می‌کنند، سفتی و درد مفاصل کمتری را تجربه می‌کنند.
4- بهترین راه های درمان ساییدگی و آرتروز مفصل زانو چیست؟
- کمک گرفتن از پزشکی ورزشی
- کم‌کردن وزن
- استفاده از عصا
- دارودرمانی
- پیاده‌روی
- تزریق اسید هیالورونیک برای کنترل درد و التهاب
بیشتر بخوانید
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21978-arthritis-of-the-knee
https://www.hss.edu/condition-list_knee-arthritis.asp
https://www.medicalnewstoday.com/articles/311095#things-to-remember
https://www.webmd.com/osteoarthritis/ostearthritis-of-the-knee-degenerative-arthritis-of-the-knee