میدانید بیماری ام اس چیست؟ احتمالاً دیده باشید زمانی که در مورد این بیماری در جمعی حرف بزنند همه شروع میکنند به تخته کوبیدن برای رفع کردن بلا و اتفاقات. اما چرا بیماری ام اس آنقدر ترسناک است؟ دلیل اینکه به عنوان یکی از ترسناکترین بیماریها معروف شده است چیست؟ چرا شخصی که به این بیماری گرفتار میشود دیگر نمیتواند مانند گذشته فعالیت داشته باشد؟ بیماری ام اس چگونه حرکت عضلات را مختل میکند؟ چه اتفاقی میافتد که بینایی بیمار تحت تأثیر قرار میگیرد؟
متأسفانه این بیماری با حمله سیستم ایمنی بدن به نورونها در بدن به وجود میآید. بدن به طور عجیبی شروع به از بین بردن غلاف میلین کرده و سرعت انتقال پیامهای عصبی به طرز چشمگیری کاهش مییابد. با ما همراه باشید تا توضیحات کاملی در مورد این بیماری، دلایل مبتلا شدن به آن و عوارضی که به دنبال دارد را خدمتتان ارائه دهیم.
بیماری ام اس چیست؟
ام اس یا مولتیپل اسکلروز (Multiple Sclerosis) یک بیماری خود ایمنی است که باعث تخریب ماده سفید مغزی (میلین) میشود. این بیماری باعث ایجاد التهاب در سیستم عصبی مرکزی شده که میتواند به اختلال در حرکت، حس و عملکرد اعصاب منجر شود.
دلایل مبتلا شدن به بیماری ام اس چه چیزی است؟
ام اس یا اسکلروز چندتایی یک بیماری اتوایمیونی است که سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به بافتهای سالم بدن حمله میکند و باعث تخریب آنها میشود. دقیقاً دلیل ابتلا به ام اس هنوز مشخص نیست، اما فرضیههای مختلفی برای توضیح این بیماری وجود دارد.
برخی از این فرضیهها شامل عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی مانند عفونتهای ویروسی و باکتریایی، نوع و میزان مصرف غذاها و مواد مخدر است. همچنین پزشکان اعلام کردهاند که نوع و میزان فعالیت بدنی و استرس نیز میتواند علت بیماری ام اس باشد. با این حال دانشمندان و پژوهشگران همچنان معتقدند که هنوز دقیقاً نمیدانند دلیل اصلی ابتلا به ام اس چیست و برای تشخیص و درمان آن نیاز به مطالعات بیشتری دارند.
بیماری ام اس چند نوع است؟
ام اس در حالت کاملتر، اسکلروز چندگانه، یک بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بدن، سلولهای عصبی مغز و نخاع را تخریب میکند. این کار باعث مشکلات شناختی، حرکتی و حسی در بیمار میشود. این بیماری تا کنون به چند نوع تقسیم شده است:
. ام اس ارلند Relapsing-Remitting MS یا RRMS
این نوع از ام اس بیشترین تعداد بیماران را تشکیل میدهد. در ام اس ارلند دورههایی از نشانهها و علائم بیماری (به نام تعداد) تناوبی در فاصله زمانی چند ماهه تا چند ساله ظاهر میشود. در نظر داشته باشید که پس از پایان هر دوره و شروع تناوب جدید تعدادی از علائم و نشانههای قبلی و یا جدید نمایان میشوند.
. ام اس اولیه پیشرونده Primary-Progressive MS یاPPMS
در این نوع از ms بیمار تحت تأثیر نشانهها و علائم بیماری قرار دارد، ولی هیچ دوره تناوبی در ظاهر بیماری وجود ندارد.
. ام اس ثانوی پیشرونده Secondary-Progressive MS یا SPMS
در این نوع از ام اس، بیمار بعد از گذشت چندین سال از شروع بیماری به دلیل توجه نکردن به نشانهها و علائم ممکن است بافتهای عصبی به شدت آسیب ببینند. در این نوع از بیماری همچنان دورههای تناوبی نشانهها و علائم بیماری وجود دارد؛ اما چون فواصل بین دورهها زیاد است فرد بیمار به آن توجه زیادی ندارد.
. ام اس بازتابدهنده Radiologically Isolated Syndrome یاRIS
در این مدل از بیماری، تغییراتی در عملکرد سلولهای عصبی موجود مشاهده میشود، اما شخص دچار علائم ظاهری بیماری نمیشود. به همین علت شروع درمان بیماری ام اس را به تأخیر میاندازد.
نکته: چون علم به صورت صعودی در حال پیشرفت است احتمال دارد در آینده این بیماری به چندین دستهبندی دیگر تقسیمبندی شود. در صورتی که شما به این بیماری مبتلا هستید، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید تا نوع و مدل بیماری را مشخص کرده و بهترین شیوه درمان را برای شما تعیین کند.
بیماری ام اس چه علائمی دارد؟
اکنون که میدانید ام اس چیست بهتر است علائم ام اس آن را نیز بدانید. لازم به یادآوری است که نشانههای بیماری در هر فردی متفاوت بوده؛ ولی برخی از علائم شایع شامل موارد زیر هستند:
- خستگی شدید
- ضعف عضلانی
- مشکلات تعادل و هماهنگی حرکتی
- اختلال در دید
- اختلال در حافظه و تمرکز
- احساس سوزش و درد در بدن
- اختلال در کنترل مثانه و روده
در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
بیماری ام اس چه خطراتی برای بیمار دارد؟
چون سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به بافتهای سالم بدن حمله میکند باعث آسیب به مغز و نخاع میشود. این بیماری ممکن است باعث ایجاد علائم و نشانههای مختلفی شود که بهشدت میتواند زندگی روزمره بیمار را تحتتأثیر قرار دهد.
بعضی از خطرات و عوارض احتمالی ام اس عبارتاند از:
- کاهش توانایی حرکتی و افتادگی
- مشکلات بینایی و شنوایی
- خستگی شدید و افسردگی
- مشکلات حافظه و تمرکز
- مشکلات گوارشی و صرع
- افزایش خطر ابتلا به عفونتهای مختلف
با این حال، بسیاری از بیماران با ام اس میتوانند با درمان مناسب و تغییرات در سبک زندگی، زندگی بهتری داشته باشند. بهتر است با پزشک خود در مورد خطرات و عوارض احتمالی ام اس و راههای مدیریت آن صحبت کنید.
روشهای پیشگیری از بیماری ام اس چیست؟
ام اس یا مولتیپل اسکلروز یک بیماری از نوع التهابی است که سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به بافتهای سالم بدن حمله کرده و باعث تخریب آنها میشود. این بیماری اغلب به طور تصادفی و در سنین بلوغی ظاهر میشود. در پیشگیری از ظاهر شدن بیماری، عوامل زیر مؤثر هستند:
- داشتن یک سبک زندگی سالم با تغذیه مناسب
- فعالیت بدنی منظم
- کم کردن استرس
- خوب خوابیدن
- اجتناب از سیگار و الکل
- بازدید منظم از پزشک و تزریق واکسنهای لازم، چرا که اینها میتوانند بهبودی بیماری را از طریق مداخلات زودهنگام در صورت بروز بیماری بهبود بخشند.
در کل، هیچ روشی برای جلوگیری کامل از درمان بیماری ام اس وجود ندارد. با این حال زندگی به سبک سالم و معاف از استرس، مراقبت از سلامتی خود، و تزریق واکسنهای لازم، میتواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد.
چه بیماریهایی میتواند احتمال مبتلا شدن به بیماری ام اس را افزایش دهد؟
علت بیماری ام اس یا اسکلروز چندگانه بر اساس دانش فعلی مشخص نیست. اما برخی عوامل میتوانند باعث افزایش احتمال مبتلا شدن به ام اس شوند، از جمله:
- سابقه خانوادگی
اگر در خانواده شما قبلاً افرادی با ام اس داشتهاند، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر میشود.
- سن
ام اس به طور عمومی در سنین بین 20 تا 40 سال شیوع بیشتری دارد.
- جنسیت
ام اس در زنان در مقایسه با مردان شیوع بالاتری دارد.
- عوامل محیطی
برخی عوامل مانند فعالیتهایی که در حین انجام به فرد استرس وارد میشود. همچنین شیوع عفونتها و واکنش به آنها میتوانند باعث افزایش خطر ابتلا به ام اس شوند.
- سابقه عفونتهای ویروسی
برخی عفونتهای ویروسی مانند ویروس اپشتین بار EBV و ویروس هرپس ساده HSV با افزایش خطر ابتلا به ام اس مرتبط هستند.
توجه داشته باشید که یک فرد ممکن است با داشتن تمام این عوامل، ام اس نداشته باشد و برعکس، یک فرد بدون داشتن هیچ یک از این عوامل، ممکن است مبتلا به ام اس شود.
تأثیر وراثت و ژنتیک در مبتلا شدن به ms چقدر است؟
تحقیقات نشان دادهاند که وراثت و ژنتیک نقش پررنگی در افزایش خطر مبتلا شدن به اسکلروز چندگانه (MS) دارد. بااینحال، تنها داشتن ژنهایی که با این بیماری مرتبط هستند، کافی نیست و عوامل دیگری مانند محیطزیست و اختلالات ایمنی نیز در بروز این بیماری نقش دارند.
بسته به مطالعات مختلف، تخمین زده شده است که اگر یک فرد بیماری MS در خانواده داشته باشد، خطر ابتلا به این بیماری برای افراد خانوادهاش حدود 2-3 برابر بیشتر است. همچنین در مطالعاتی، ژنهایی که با یک نوع خاص از MS به نام MS با دوران شروع زودرس PPMS هستند شناسایی شدهاند.
بااینحال، میتوان با تجویز درمانهای مناسب و پیشگیری از عوامل خطر، مانند مصرف تنباکو، احتمال ابتلا به این بیماری را بهشدت افزایش داد.
پزشکها چه روشی را برای درمان بیماری ام اس مناسب میدانند؟
درمان بیماری ام اس بستگی به نوع و شدت بیماری دارد و ممکن است شامل چندین روش باشد. برخی از روشهای درمان ام اس عبارتاند از:
. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs):
این داروها میتوانند در کاهش التهاب و درد مرتبط با ام اس مؤثر باشند. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) میتوانند به کاهش التهاب و درد مرتبط با ام اس کمک کنند. این داروها با کاهش تولید پروستاگلاندینها، یکی از عوامل ایجاد التهاب، عمل خواهند کرد. همچنین، NSAIDs میتوانند به کاهش تورم و درد مرتبط با ام اس کمک کنند. برخی از NSAIDs شناخته شده شامل ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، کتوپروفن و آسپرین هستند. با این حال، قبل از مصرف هر دارویی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
. داروهای مودولاتور سیستم ایمنی:
این داروها به منظور کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن استفاده میشوند. آنها میتوانند به کاهش تعداد حملات ام اس کمک کنند. مودولاتورهای ایمنی، دستهای از داروهایی هستند که برای درمان بیماریهایی مانند ام اس (اسکلروز چندگانه) استفاده میشوند. این دسته از داروها با تنظیم سیستم ایمنی بدن، به کاهش التهاب و آسیب در مغز و اعصاب کمک میکنند و علائم بیماری را کاهش میدهند.
مودولاتورهای ایمنی میتوانند تأثیرات جانبی مختلفی داشته باشند، از جمله خستگی، تهوع، سردرد، تب، درد عضلانی و افزایش خطر عفونتها. برای اینکه بتوان بهترین درمان را برای بیماری ام اس انتخاب کرد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و در مورد تأثیرات جانبی و مزایای مختلف داروهای مودولاتور ایمنی صحبت کنید.
. داروهای ضد اسپاسم:
این داروها میتوانند به کاهش اسپاسم عضلانی و درد مرتبط با آن کمک کنند. میدانید که یکی از علائم بیماری ام اس اسپاسم عضلات است. این اسپاسمها باعث درد و ناراحتی میشود. برای درمان این علائم، پزشکان معمولاً از داروهای ضد اسپاسم استفاده میکنند که به عضلات کمک میکنند تا بهبود یابند و درد و ناراحتی را کاهش دهند. این داروها میتوانند شامل بوتولینوم توکسین، دیازپام، بنزودیازپینها و بخشی از داروهای ضدتشنج باشند. اما باید توجه داشت که هر دارویی برای هر بیماری و شرایطی مناسب نیست و باید توسط پزشک تجویز شود.
. درمانهای بیولوژیکی:
این درمانها شامل داروهایی هستند که بهمنظور کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن و بهبود علائم ام اس استفاده میشوند. درمان بیولوژیکی با استفاده از داروهایی که به صورت مستقیم با سیستم ایمنی بدن تعامل دارند، به کاهش التهاب و آسیب در بافتهای سالم بدن کمک میکند. این داروها عمدتاً شامل آنتیبادیهای موجه، مهارکنندههای فاکتور نکروز تومور (TNF) و داروهای مهارکنندهٔ سلولهای T و B هستند. این داروها میتوانند بهبود علائم ام اس مانند خستگی، درد، اختلالات حرکتی و اختلالات حسی را بهبود بخشند و بهبود کیفیت زندگی بیماران را افزایش دهند.
. فیزیوتراپی:
این روش شامل تمرینات و درمانهای فیزیکی مانند تمرینات تقویتی، تمرینات تعادلی و ماساژ است. چنین تمریناتی به کاهش علائم ام اس کمک میکند. فیزیوتراپی میتواند به کنترل علائم و علائم ام اس کمک کرده، اما نمیتواند بیماری را به طور کامل درمان کند. فیزیوتراپی میتواند به کاهش درد، بهبود قدرت و انعطافپذیری عضلات، بهبود تعادل و کاهش خستگی عضلانی کمک کند. همچنین، فیزیوتراپی میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران را افزایش دهد. بهعلاوه به آنها کمک میکند تا بهترین سطح فعالیت فیزیکی خود را داشته باشند. بااینحال، برای کنترل کامل ام اس، ممکن است نیاز به درمان دارویی، تغییرات در سبک زندگی و درمانهای دیگر باشد.
. روشهای تغذیهای:
یکی از روشهای درمان بیماری ام اس مصرف مواد غذایی سالم و متنوع است. افراد مبتلا به اسکلروز چند لکهای ms باید به یک رژیم غذایی سالم و متنوع پایبند باشند. در حالی که هیچ رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به MS وجود ندارد، برخی موارد نشان میدهد که برخی از تغییرات در رژیم غذایی میتواند به بهبود علائم MS کمک کند.
برنامه غذایی افرادی که بیماری ام اس دارند چگونه است؟
غذاهایی که باید در رژیم غذایی افراد مبتلا به MS موجود باشند عبارتاند از:
- میوهها و سبزیها
میوهها و سبزیها غنی از آنتیاکسیدانها و فیبر هستند که میتوانند به بهبود سلامتی کلی بدن کمک کنند.
- ماهی
ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 است که میتواند به بهبود علائم MS کمک کند.
- مواد غذایی حاوی ویتامین D
ویتامین D میتواند به بهبود علائم MS کمک کند. مواد غذایی حاوی ویتامین D شامل ماهی، تخممرغ، شیر و محصولات لبنی هستند
- مواد غذایی حاوی ویتامین B12
ویتامین B12 میتواند به بهبود علائم MS کمک کند. مواد غذایی حاوی ویتامین B12 شامل گوشت، ماهی، تخم مرغ و محصولات لبنی هستند.
- غلات کامل
غلات کامل حاوی فیبر هستند که میتواند به بهبود سلامتی کلی بدن کمک کند.
چه غذاهایی که باید از رژیم غذایی افراد مبتلا به MS حذف شوند؟
- غذاهای پرچرب
مصرف غذاهای پرچرب میتواند به افزایش وزن منجر شود.
- غذاهای پر شکر
غذاهای پر شکر به افزایش وزن منجر شود.
- غذاهای پرنمک
مصرف غذاهای پرنمک افزایش فشارخون را به دنبال دارد.
- غذاهای پر آهن
مصرف غذاهای پر آهن میتواند به تشدید علائم MS منجر شود.
- غذاهای پر گلوتن
برخی از افراد مبتلا به MS ممکن است به گلوتن حساس باشند. در این صورت، مصرف غذاهای پر گلوتن میتواند به تشدید علائم MS منجر شود.
به هر حال رمان بیماری ام اس باید توسط پزشک تعیین شود و باید باتوجهبه نوع و شدت بیماری و وضعیت فردی بیمار تنظیم شود.
آیا طب سنتی درمانی برای بیماری ام اس ارائه داده است؟
در طب سنتی برای بیماری ms (اسکلروز چندگانه) نیز درمانهایی وجود دارد. اما لازم به ذکر است که طب سنتی به تنهایی نباید جایگزین درمانهای پزشکی مدرن شود و همیشه باید با پزشک خود در مورد همه گزینههای درمانی مطرح شده مشاوره کنید.
طب سنتی برای درمان ام اس از روشهای مختلفی استفاده میکند از جمله:
- استفاده از گیاهان دارویی
برخی گیاهان دارویی مانند ژینکو بیلوبا، گیاه برفکن و تولیدات نفتالین ایرانی برای درمان بیماری ام اس مورد استفاده قرار میگیرد.
- رعایت رژیم غذایی مخصوص
مصرف مواد غذایی با مقدار کافی ویتامین و مواد مغذی، خوردن میوهها و سبزیجات و محصولاتی همچون ماهی، تخم مرغ و گوشت مرغ برای بهبود وضعیت بیماری ام اس مفید است.
- استفاده از ماساژ
روشهای ماساژ موضعی و کل بدن برای کمک به افزایش جریان خون و بهبود عملکرد بدن در بیماران ام اس مورداستفاده قرار میگیرد.
شاید بخشی از این روشها برای برخی افراد مفید باشد، اما در هر صورت شما باید با پزشک خود مشورت کنید تا بتواند به شما راهنمایی دهد. به علاوه روش درمانی مناسب باید پس شناسایی تمام علائم بیماری ام اس و با توجه به شرایط و نیازهای شما انتخاب شود.
اگر درمان ام اس به موقع انجام نشود چه اتفاقی برای بیمار خواهد افتاد؟
در صورت عدم درمان درست و به موقع، بیماران مبتلا به ام اس با مشکلاتی مواجه خواهند شد که ممکن است شدیدتر شوند. این موضوع شامل شدت بیشتر علائم بیماری ام اس، افزایش تعداد حملات، تشدید علائم اعصابی و عضلانی، کاهش قدرت حرکتی، ناتوانی در کنترل صدای صحبت و در برخی موارد باعث بروز مشکلات شناختی و روانی قابل توجهی میشود؛ بنابراین، درمان به موقع بسیار مهم است و به بهبود کیفیت زندگی بیمار و کاهش احتمال بروز مشکلات جدی کمک میکند.
چه زمانی برای تشخیص و درمان این مشکل باید به پزشک ورزشی مراجعه کنیم؟
در صورتی که شما دچار مشکلات ورزشی شدهاید، باید به طور سریع به پزشک ورزشی مراجعه کنید. اگر علائم مشکل شما شامل درد و یا صدمات جدی در نواحی مختلف بدن میشود، بهتر است تا زودتر به پزشک ورزشی مراجعه کرده و در صورت لزوم به دیگر متخصصان مانند پزشکی ورزشی یا جراح مراجعه کنید. همچنین در صورتی که یا درمان مشکلات قبلی شما به نتیجه نرسیده است، لازم است به پزشک ورزشی مراجعه کنید.
اگر شما نشانههای مولتیپل اسکلروزیس MS از جمله سردرد، خستگی، ضعف عضلانی، مشکلات حرکتی، از دست دادن تعادل، مشکلات بینایی و تنگی نفس را تجربه میکنید، بهتر است بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید. در موارد شدیدتر، پزشک، شما ممکن است شما را به پزشکی ورزشی ارجاع میدهد تا با تمرینات ویژه و درمان فیزیکی به بهبودی شما کمک کند. در طول درمان، پزشک ورزشی شما ممکن است از تکنیکهای مختلفی از جمله تمرینات تقویتی عضلانی، تمرینات تعادل، تمرینات کار با ابزار و تمرینات تنفسی استفاده کند تا به بهبودی شما کمک کند. به طور کلی، هر چه زودتر به پزشک خود مراجعه کنید، درمان بیشتری برای بهبود حالتان موجود خواهد بود.
ویژگیهای پزشک ورزشی خوب و مرکز تراپی خوب جهت درمان این مشکل چه چیزهایی است؟
ویژگیهای یک پزشک ورزشی خوب و مرکز تراپی خوب برای درمان بیماری اسکلتی – عضلانی مانند بیماری ام اس، عبارتاند از:
- تخصص و تجربه در زمینه بیماریهای اسکلتی – عضلانی و درک کامل از علم فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی مؤثر برای درمان آنها.
- برخورداری از تجهیزات پزشکی ورزشی پیشرفته و کارایی، مانند دستگاههای تمرینی و ابزارهای برقی برای درمان.
- قابلیت انجام تشخیص دقیق بیماری از طریق انجام تستهای کامل و بررسیهای فیزیکی دقیق.
ارتباط صمیمی و خوب با بیماران و خانوادههای آنها و توانایی برقراری ارتباط بهتر با آنها.
- توانایی برای طراحی و تدوین برنامههای تمرینی ورزشی سفارشی و متناسب با وضعیت و نیازهای بیمار.
- توانایی برای انجام تمرینات تأمینکننده قدرت و توان ورزشی برای بیماران با بیماری ام اس و سایر بیماریهای مشابه.
- اطلاعات به روز در زمینه درمان بیماریهای اسکلتی – عضلانی، از جمله درمانهای دارویی و علمی و فناورانه جدید.
- توانایی پیگیری دقیق و مداوم از جمله پیگیری بعد از مراقبت درمانی با بیمار.
در کل، یک پزشک ورزشی و مرکز تراپی خوب بهترین نتیجه را در درمان بیماری ام اس خواهد داشت.
جمعبندی
ما در این مقاله سعی کردیم به خوبی بیماری ام اس را توضیح دهیم. همچنین درباره علائم و نشانههای این بیماری اطلاعات کافی را در اختیارتان قرار دادهایم. در نظر داشته باشید شما با خواندن این مقاله متوجه خواهید شد که هر نشانه از این بیماری چه عارضهای به دنبال دارد.
جالب است بدانید که روشهای درمانی سنتی و جدید را به خوبی بررسی کرده و در مورد داروهای هر روش اطلاعات مفیدی را خدمتتان ارائه دادهایم. در صورتی که پس از خواندن این مطالب احساس کردید به جواب سؤالاتی که داشتید نرسیدهاید با مشاوران ما تماس 02536505064 بگیرید یا سؤال خود را در قسمت کامنت بپرسید.